หลักจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์ (Publication Ethics) สำคัญอย่างไร เริ่มต้นจากการทำความเข้าใจความหมายของคำว่า “จริยธรรม” ซึ่งเป็นความหมายเบื้องต้นที่เรารับรู้กันตามความหมายพจนานุกรม คือ ธรรมที่เป็นข้อประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม ซึ่งอาจจะหมายถึงข้อประพฤติที่เป็นปัจเจกบุคคล แต่เมื่อกล่าวถึง หลักจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์ (Publication Ethics) แล้ว ผู้ประกอบความหมายนี้ให้ปรากฏขึ้น ต้องอาศัย ผู้ที่เข้ามาปฏิสัมพันธ์กันถึง 3 กลุ่ม คือ 1) ผู้เขียน (Authors) 2) ผู้ทรงคุณวุฒิ (Reviewers) และ 3) บรรณาธิการ (Editors) ที่มีบทบาทร่วมกันในการร่วมกันรักษาจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์ 

1)    ผู้เขียน (Authors)  หรือ ผู้ที่เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์งานเขียนโดยตรง นอกจากการเขียนผลงานโดยปราศจากอคติในการชี้นำ หรือให้ความสำคัญกับหลักการทางวิชาการแล้ว จำเป็นต้องให้ความสำคัญในประเด็นการคัดลอกผลงาน รวมถึงการให้ความสำคัญกับแหล่งที่มาและการอ้างอิงข้อมูลที่ถูกต้อง หลายครั้งที่วารสาร ฯ พบผลงานวิชาการดี ๆ แต่ละเลยการอ้างอิงเอกสาร ซึ่งเป็นสิ่งที่สะท้อนว่าผู้เขียนให้ความสำคัญกับเนื้อหาของตนเองเป็นลำดับแรก แต่ละเลยความรับผิดชอบในการอ้างอิงผลงานที่ได้หยิบยกมาจากผู้อื่น

            ขั้นตอนสำคัญที่ผู้เขียนมักมองข้ามในการส่งต้นฉบับบทความ คือ “การแนบหนังสือนำส่งบทความที่มีรายละเอียดข้อมูลของผู้เขียน” เอกสารซึ่งเป็นการแสดงสัญลักษณ์จากผู้เขียนว่า ได้มอบสิทธิในการดำเนินการแก่วารสารฯ ที่ผู้เขียนเลือก โดยมีข้อตกลงยินยอมเป็นลายลักษณ์อักษรให้วารสารสามารถดำเนินการพัฒนาต้นฉบับได้โดยชอบธรรม รวมถึงการเคารพกฎกติกาและเงื่อนไขของวารสารที่เป็นหน้าที่สำคัญของผู้เขียนด้วย 

            อีกประการหนึ่ง  ความรับผิดชอบของผู้เขียนในกรณีส่งต้นบทความวิจัย จำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการแนบหลักฐานการผ่านการรับรองการขอจริยธรรมในมนุษย์ ในกรณีที่ต้นฉบับบทความวิจัยที่เข้าไปศึกษาหรือเกี่ยวข้องกับกลุ่มเปราะบางที่ควรพิทักษ์สิทธิ หรือกรณีที่งานวิจัยชิ้นนั้นเป็นประเภทยกเว้นการขอจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ ผู้วิจัยจำเป็นดำเนินการกลั่นกรองงานของตนเองอีกชั้นก่อนการเผยแพร่ แม้กระทั่งการใช้ชื่อของกลุ่มเปราะบางในงานวิจัยที่จำเป็นต้องระมัดระวังอย่างยิ่ง

2)    ผู้ทรงคุณวุฒิ (Reviewers) เป็นกลุ่มคนสำคัญที่มีผลต่อการพัฒนาต้นฉบับ ทำหน้าที่ให้ข้อเสนอแนะตามความเชี่ยวชาญของตน แต่ในกรณีที่ต้นฉบับเป็นงานข้ามศาสตร์ หรือ สหสาขาวิชา (Inter disciplinary) หน้าที่สำคัญของผู้ทรงคุณวุฒิในการรับประเมินงาน คือ การพิจารณาต้นฉบับและความสามารถในการประเมินงานชิ้นนั้นอีกครั้ง โดยปราศจากอคติทางวิชาการ หรือสามารถปฏิเสธการประเมินได้ในกรณีที่พิจารณาแล้วว่าไม่สอดคล้องกับความเชี่ยวชาญ และสามารถสื่อสารกับกองบรรณาธิการได้ในกรณีที่พบประเด็นประโยชน์ทับซ้อน  หรือมีความเสี่ยงต่อหลักจริยธรรม

3)   บรรณาธิการ (Editors) เป็นผู้ถือนโยบายของวารสาร จัดระบบการทำงาน ชี้แจงผู้เกี่ยวข้องกับกระบวนการของวารสารด้วยข้อมูลที่มีหลักการและมีความชัดเจนรวมถึงมีอำนาจเข้าไปตรวจสอบต้นฉบับบทความ พร้อมออกแบบกระบวนการสรรหาผู้ทรงคุณวุฒิ และระบบการประเมินที่ดำเนินการโดยไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อน เช่น การเลือกระบบการประเมินบทความ แบบปกปิดทางเดียว (Blind Review) หรือ แบบปกปิด 2 ทาง (Double-Blind Review) ซึ่งขึ้นอยู่กับนโยบายวารสารแต่ละแห่งที่มีความแตกต่างกันไป รวมถึงบทบาทการชี้แจงหลักการและเหตุผล และรายละเอียดในการยอมรับหรือปฏิเสธต้นฉบับภายใต้ระบบจัดการวารสารที่เป็นธรรมแก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกกลุ่มซึ่งบทความนี้เพียงเป็นการหยิบยกประเด็นหลักจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์เบื้องต้นเท่านั้น โดยจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์ (Publication Ethic) ไม่ได้อยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง แต่เป็นความรับผิดชอบร่วมกันในการสร้างบรรทัดฐานการตีพิมพ์ภายใต้หลักการจริยธรรมที่ควรจะเป็น

              อย่างไรก็ตาม ประเด็นเรื่องจริยธรรมในการเผยแพร่ตีพิมพ์ในอนาคต ยังมีความซับซ้อน และมีหลากหลายเงื่อนไขและปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้องที่ควรคำนึงและต้องให้ความสำคัญ โดยเฉพาะในยุคสมัยที่เปลี่ยนไป การสื่อสารเปิดกว้าง การเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆทำได้อย่างสะดวกขึ้น และการพิทักษ์สิทธิข้อมูลต่าง ๆ โดยเฉพาะข้อมูลส่วนบุคคลเริ่มมีช่องว่าง และความเปราะบางต่อการล่วงละเมิดมากขึ้น โดยรวมแล้วจะเห็นได้ว่าการปฏิบัติตามมาตรฐานหลักจริยธรรมเป็นเรื่องที่ยังต้องมีการพัฒนาต่อไปในอนาคตตามสภาวการณ์แวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปด้วย